Astma va havo ifloslanishi: Qanday ehtiyot choralarini ko‘rish kerak?

Astma va havo ifloslanishi: Qanday ehtiyot choralarini ko‘rish kerak?

Havo ifloslanishi astma bilan yashayotgan odamlar uchun jiddiy xavf tug‘diradi. Nafas yo‘llarining yallig‘lanishi va tirnashiga olib keluvchi iflos havo astma hujumlarini tezlashtirishi yoki alomatlarini yomonlashtirishi mumkin. Ifloslangan havo zarralari nafas olishni qiyinlashtiradi va organizmga zarar yetkazadi. Shuning uchun astma bilan yashovchilar havo ifloslanishidan himoyalanish uchun ehtiyot choralarini ko‘rishlari juda muhimdir. Quyida astma va havo ifloslanishi o‘rtasidagi bog‘liqlik va qanday ehtiyot choralarini ko‘rish kerakligi haqida batafsil ma’lumot keltirilgan.

Havo ifloslanishi astmaga qanday ta’sir qiladi?

Havo ifloslanishi asosan quyidagi omillar orqali astmani yomonlashtirishi mumkin:

1. Zarrachalar (PM2.5 va PM10): Bu zarrachalar havodagi chang, tutun va sanoat
2. https://www.youtube.com/watch?v=IW7xXlISUVk
3. chiqindilaridan iborat bo‘lib, nafas yo‘llariga kirib, ularning yallig‘lanishini kuchaytiradi. Bu esa nafas olishni qiyinlashtiradi va astma hujumlariga sabab bo‘ladi.
4. Ozon (O3): Ozon havo ifloslanishining kuchli komponentlaridan biri bo‘lib, nafas yo‘llariga zarar yetkazadi. Havo tarkibidagi ozon darajasi yuqori bo‘lgan kunlarda astma belgilari kuchayishi kuzatiladi.
5. Azot dioksidi (NO2): Avtomobil chiqindilari va sanoat korxonalari havo ifloslanishini kuchaytiradigan asosiy omillardan biridir. Azot dioksidi nafas yo‘llarini tirnash xususiyatiga ega va astma bilan og‘riganlar uchun xavf tug‘diradi.

Havo ifloslanishidan himoyalanish uchun ehtiyot choralar

Astma bilan yashayotgan odamlar uchun havo ifloslanishidan himoyalanish nafas olishni yaxshilash va astma hujumlarining oldini olishda katta rol o‘ynaydi. Quyidagi choralar havo ifloslanishidan himoyalanish va astma belgilari kamayishiga yordam beradi:

1. Havo sifatini kuzatish

Havo ifloslanishidan himoyalanishning birinchi qadamlaridan biri havo sifatini kuzatib borishdir. Ko‘pgina mamlakatlarda havo sifatini kuzatish uchun maxsus xizmatlar mavjud bo‘lib, ular havodagi ifloslanish darajasi haqida ma’lumot beradi. Ushbu ma’lumotlarga tayanib, ochiq havoda harakat qilish yoki uyda qolish to‘g‘risida qaror qabul qilish mumkin.

• Nima qilish kerak?
  • Havo sifati indeksi (AQI) haqida ma’lumot olish uchun maxsus ilovalardan foydalaning yoki mahalliy yangiliklar orqali havo sifati haqida ma’lumot oling.
  • Havo sifati past bo‘lgan kunlarda tashqarida ko‘p vaqt o‘tkazishdan saqlaning.

2. Nafas olishni yengillashtiruvchi vositalardan foydalanish

Agar havo ifloslanishi yuqori bo‘lsa, nafas olishni yengillashtiruvchi vositalardan, masalan, inhalerlar yoki nebulayzerlardan foydalanish kerak. Astma bilan og‘rigan odamlar havo ifloslangan kunlarda alomatlar paydo bo‘lishidan oldin inhalerlarni qo‘llashlari muhimdir.

• Nima qilish kerak?
  • Shifokor tomonidan buyurilgan inhalerlarni yoningizda olib yuring va zarurat tug‘ilganda foydalaning.
  • Havo ifloslangan kunlarda profilaktik ravishda inhalerlarni qo‘llashni o‘ylab ko‘ring.

3. Havo filtrlari va tozalagichlar

Uy sharoitida havo ifloslanishini kamaytirish uchun havo tozalash vositalaridan foydalanish tavsiya etiladi. Havo tozalagichlar chang va boshqa zararli zarrachalarni filtrlab, toza havo bilan ta’minlaydi. Ayniqsa, allergenlar va changga sezgir bo‘lgan odamlar uchun uy ichidagi havo sifatini yaxshilash muhimdir.

• Nima qilish kerak?
  • Uyingizda havo tozalagichlardan foydalaning, ayniqsa, yotoqxonada. Bu joyda havoni toza saqlash astma belgilari kamayishiga yordam beradi.
  • Havo tozalagichlarda allergenlarni filtrlash uchun maxsus HEPA filtrlardan foydalaning.

4. Mashqlarni xavfsiz sharoitda o‘tkazish

Jismoniy mashqlar nafas olishni yaxshilaydi, ammo havo ifloslangan joylarda mashq qilish astma belgilari kuchayishiga olib kelishi mumkin. Shuning uchun ochiq havoda mashq qilishni rejalashtirganda havo sifati yaxshi bo‘lgan vaqtni tanlash muhimdir.

• Nima qilish kerak?
  • Havo sifati yaxshi bo‘lgan erta tong yoki kechqurun vaqtlarini tanlab ochiq havoda mashq qiling.
  • Havo ifloslangan kunlarda yopiq joylarda mashq qilish yoki suzish kabi past ifloslanish darajasi bo‘lgan mashg‘ulotlarga e’tibor bering.

5. Uy sharoitida tozalikni saqlash

Uy ichidagi havo sifatini yaxshilash uchun muntazam tozalash ishlari olib borish kerak. Chang va mog‘or kabi havo ifloslanishini keltirib chiqaruvchi omillar nafas olishga zarar yetkazadi.

• Nima qilish kerak?
  • Uyda changyutkich bilan tozalash ishlarini muntazam ravishda amalga oshiring.
  • Mog‘or paydo bo‘lishining oldini olish uchun uy ichidagi namlik darajasini kuzatib boring.

6. Havo ifloslanishidan himoya qiluvchi niqoblar

Og‘ir havo ifloslanishi kuzatilayotgan hududlarda tashqarida vaqt o‘tkazish zarur bo‘lsa, niqoblardan foydalanish tavsiya etiladi. Maxsus havo filtrlovchi niqoblar havodagi zararli zarralarni nafas yo‘llariga tushishini oldini oladi.

• Nima qilish kerak?
  • N95 yoki shunga o‘xshash havo filtrlaydigan niqoblardan foydalaning, chunki bu niqoblar zarrachalarni filtrlaydi va nafas olishni yaxshilaydi.
  • Niqobni to‘g‘ri kiyishga va uni muntazam almashtirishga e’tibor bering.

Xulosa

Havo ifloslanishi astma bilan yashayotgan odamlar uchun jiddiy xavf tug‘diradi. Ifloslangan havo nafas yo‘llarining yallig‘lanishini kuchaytirib, astma belgilari va hujumlarini qo‘zg‘atishi mumkin. Shuning uchun havo ifloslanishidan himoyalanish, havo sifati haqida ma’lumot olish, inhalerlardan foydalanish va havo filtrlari orqali nafas olishni yaxshilash astma bilan yashovchi odamlar uchun juda muhimdir. Bu choralar orqali astma hujumlarini kamaytirish va nafas olishni yengillashtirish mumkin.