Gripp vaksinalari: Ular qanchalik samarali?

Gripp vaksinalari: Ular qanchalik samarali?

Gripp (influenza) kasalligi nafas yo‘llariga ta’sir qiluvchi jiddiy virusli infeksiyalardan biri bo‘lib, har yili millionlab odamlar orasida tarqaladi. Grippga qarshi kurashishda eng muhim chora-tadbirlar orasida vaksina olish alohida o‘rin tutadi. Gripp vaksinalari kasallikdan himoyalanishning eng samarali usullaridan biri sifatida tan olingan, lekin ularning samaradorligi haqida ko‘plab savollar tug‘ilishi mumkin. Ushbu maqolada gripp vaksinalarining samaradorligi, ular qanday ishlashi va kimlar uchun foydali ekanligi haqida batafsil ma’lumot beramiz.

Gripp vaksinalari qanday ishlaydi?

Gripp vaksinalari inson organizmini gripp virusiga qarshi immunitetni shakllantirish uchun ishlab chiqarilgan. Vaksina tarkibida virusning faol bo‘lmagan yoki zaiflashtirilgan shakli mavjud. Vaksina olingandan so‘ng organizmda antitanalar ishlab chiqiladi. Bu antitanalar gripp virusi tanaga kirganida unga qarshi kurashishga tayyor turadi. Vaksina virusning har

yili o‘zgarib turadigan shtammlariga moslab yangilanadi, chunki gripp viruslari mutatsiyalangan holda paydo bo‘ladi.

Gripp vaksinasining samaradorligi

Gripp vaksinalarining samaradorligi har yili o‘zgarib turadi va bir necha omillarga bog‘liq bo‘lishi mumkin:

1. Vaksinaning mosligi
   Har yili gripp vaksinalari mavsumiy virus shtammlariga qarshi tayyorlanadi. Vaksina samaradorligi u tanlangan shtammlar bilan haqiqiy mavsumdagi gripp viruslari orasidagi o‘xshashlikka bog‘liq. Agar vaksina mavsumiy virus shtammlariga mos bo‘lsa, u 40% dan 60% gacha samaradorlikni ta’minlashi mumkin.
2. Yosh va immun tizimi holati
   Vaksinaning samaradorligi odamning yoshi va immun tizimining holatiga ham bog‘liq. Yosh bolalar va keksalar, shuningdek, immuniteti zaif bo‘lganlar uchun vaksinaning samaradorligi biroz pastroq bo‘lishi mumkin. Ammo bu guruhlar grippdan ko‘proq himoyaga muhtoj, chunki ularda kasallik asoratlari jiddiy bo‘lishi mumkin.
3. Sog‘liq holati
   Surunkali kasalliklarga ega odamlar (masalan, astma, yurak kasalliklari yoki diabet) grippga qarshi vaksina olganda, ularda gripp bilan bog‘liq jiddiy asoratlar xavfi kamayadi. Vaksina bu kabi odamlar uchun nafaqat grippning oldini olishda, balki uning og‘ir asoratlaridan himoya qilishda ham muhimdir.

Gripp vaksinalarining afzalliklari

Gripp vaksinasining samaradorligi har doim 100% bo‘lmasa ham, uning afzalliklari ko‘p:

1. Kasallik xavfini kamaytiradi
   Gripp vaksinasini olgan odamlar kasallanish xavfini sezilarli darajada kamaytiradi. Hatto vaksinaga qaramay grippga chalingan taqdirda ham, kasallik yengilroq kechadi va asoratlar ehtimoli past bo‘ladi.
2. Asoratlarning oldini oladi
   Gripp keksalar, homilador ayollar, yosh bolalar va immuniteti zaif odamlarda jiddiy asoratlar keltirib chiqarishi mumkin. Vaksina olish bu toifalarda kasallikning og‘ir kechishini va kasalxonaga yotish xavfini kamaytiradi.
3. Virus tarqalishini to‘xtatadi
   Gripp yuqori darajada yuqumli kasallikdir. Vaksina nafaqat vaksina olgan odamni himoya qiladi, balki atrofdagilarga ham virus tarqalishini oldini oladi. Bu ayniqsa, katta oilalarda, maktablarda yoki ish joylarida muhimdir.

Vaksina kimlar uchun tavsiya etiladi?

Gripp vaksinasini olish ko‘pchilik odamlar uchun tavsiya etiladi, lekin ba’zi guruhlar uchun u ayniqsa muhimdir:

1. Bolalar
   Yosh bolalar, ayniqsa, 6 oydan 5 yoshgacha bo‘lganlar grippga chalinish xavfi yuqori bo‘lgan toifaga kiradi. Vaksina ularni grippning jiddiy asoratlaridan himoya qiladi.
2. Homilador ayollar
   Homiladorlik davrida grippga chalinish onaga ham, tug‘ilajak bolaga ham xavf tug‘dirishi mumkin. Homilador ayollarga vaksina olish tavsiya etiladi, chunki u onani va chaqaloqni himoya qiladi.
3. Keksalar
   65 yoshdan oshgan odamlar grippning asoratlariga ko‘proq duchor bo‘lishadi. Shu sababli, keksalar uchun vaksina olish juda muhim.
4. Sog‘liqni saqlash xodimlari
   Sog‘liqni saqlash sohasida ishlovchilar ko‘p odamlar bilan aloqa qilgani sababli, ularning grippga qarshi emlanishi kerak. Bu nafaqat o‘zlarini, balki bemorlarini ham himoya qilishga yordam beradi.

Grippga qarshi vaksinaning xavfsizligi

Gripp vaksinalari odatda xavfsiz va yaxshi o‘rganilgan preparatlardan hisoblanadi. Ko‘p hollarda vaksina kichik nojo‘ya ta’sirlarga ega bo‘lishi mumkin, masalan, in’ektsiya joyida og‘riq yoki yengil tana harorati. Bu alomatlar odatda bir necha kun ichida o‘tib ketadi va jiddiy muammolar tug‘dirmaydi. Vaksina olmasdan oldin har doim shifokor bilan maslahatlashish tavsiya etiladi, ayniqsa, o‘tmishda vaksinalarga allergik reaksiya bo‘lgan bo‘lsa.

Xulosa

Grippga qarshi vaksinalar kasallikning oldini olishda samarali vositadir. Ularning samaradorligi mavsumiy shtammlarga mosligiga, yosh va sog‘liq holatiga bog‘liq bo‘lsa ham, vaksina gripp xavfini sezilarli darajada kamaytiradi. Shuningdek, jiddiy asoratlar va virusning boshqalarga tarqalishining oldini olish uchun ham vaksina muhim rol o‘ynaydi. Har yili gripp mavsumidan oldin vaksina olish kasallikdan himoyalanishning eng samarali usuli hisoblanadi.