Isitma va uni davolash yo’llari
Isitma — bu azoizmning kasallik qo’zg’otuvchi omillarga javoban vujudga kelgan himoya reaksiyasi bo’lib, odam tanasining harorati 37°S dan yuqori ko’tarilishi bilan namoyon bo’ladi. Bu holat infeksiyalar va boshqa patogenlarning tanaga kirishi natijasida yuzaga keladi. Isitmaga olib keluvchi narsalar turlicha bo’lishi mumkin: virusli infeksiyalar, bakterial kasalliklar, yallig’lanish jarayonlari, hatto jismoniy charchoq va ruhiy stress ham isitmaga olib kelishi mumkin.
Isitmaning turlari va kopayishi
Isitma turlari uni keltirib chiqargan narsalar va kasalliklarga bog’liq. Quyida isitmaning asosiy turlari keltirilgan:
- Kasallik bilan bog’liq isitma: Bu turdagi isitma o’tkir virusli yoki bakterial infeksiyalar natijasida rivojlanadi. Masalan, gripp, angina, o’pka yallig’lanishi, ichak infeksiyalari kabi kasalliklarda ko’p uchraydi.
- Hissiy va ruhiy isitma: Bu turdagi isitma ko’pincha ruhiy stress, jismoniy charchoq yoki qo’rquv natijasida kelib chiqadi. Bunday hollarda insonning asab tizimi ta’sirlanib, issiqlik oshadi.
- Harorat o’zgarishi: Atrof-muhit haroratining keskin o’zgarishi, qizib ketish yoki sovuqqa chalinish natijasida ham isitma xosil bo’lishi mumkin.
Isitmaning belgisi
Isitma ko’pincha o’tkir belgilar bilan kechadi. Isitmaning asosiy belgilari quyidagicha:
- Tana haroratining ko’tarilishi: Inson tanasining harorati 37°S dan yuqori ko’tariladi va 39-40°S gacha chiqishi mumkin.
- Terlash va titroq: Ko’pincha kasal terashadi, qo’l-oyoqlar titraydi, badanga sovuq va issiq almashinib keladi.
- Basharning qizarishi: Isitmani yuqori bosqichlarida yuzda qizarish kuzatiladi, ko’zlar chaqnab turadi.
- Nafas olishning qiyinlashishi: kasal tez va chuqur nafas oladi, bu holat yurak faoliyatiga ham salbiy ta’sir ko’rsatadi.
Isitmani xalq tabobati bilan davolash
Isitmani xalq tabobati yo’llari bilan ham yengillashtirish mumkin. Quyida isitmaga qarshi samarali bo’lgan tabiiynarsalar keltirilgan:
- Malina qaynatmasi: Ikki osh qoshiq quritilgan malina mevasini qaynoq suvga quyib, damlab ichish isitmani tushirishda yaxshinarsa hisoblanadi.
- Yongoq va piyoz: Piyoz va yongoq aralashmasini qaynatib, kuniga uch mahal bir osh qoshiqdan iste’mol qilish isitmani yengillashtiradi.
- Sedana yog’i va asal: Sedana yog’i va asalni aralashtirib kun davomida uch mahal qabul qilish isitmani tushiradi.
- Shotara qaynatmasi: Shotara o’simligining damlamasi yuqori isitmada yordam beradi. Bir choy qoshiq shotarani qaynoq suvda damlab, kuniga ikki mahal ichish tavsiya etiladi.
Isitmani tushirishda tibbiy yordam
Isitmani davolashda avval asosiy sababni aniqlab, uni davolashga kirishish zarur. Ko’pincha isitmani tushirish uchun quyidagi dorinarsalari qo’llaniladi:
- Aspirin yoki ibuprofen: Bunarsalar isitmani tushirishda samarali hisoblanadi.
- Paratsetamol: Bu dorinarsasi isitmani tushirish bilan birga og’riqni ham yengillashtiradi.
Haroratni pasaytirish uchun ovqatlanish
Isitma davrida to’g’ri ovqatlanish katta ahamiyatga ega. kasalga yengil, hazm bo’lishi oson bo’lgan ovqatlar berish tavsiya etiladi. Quyida isitmada foydali bo’lgan mahsulotlar keltirilgan:
- Suyuq ovqatlar: Sabzavotli sho’rvalar, guruchli sho’rva va yogsiz bulonlar isitmani yengillashtiradi.
- Mevalar va sharbatlar: Anor, limon, apelsin sharbatlari azoizmga vitaminlar beradi va issiqni tushirishga yordam beradi.
Xalq tabobatida isitmaga qarshi qo’llaniladigannarsalar
- Shotara qaynatmasi: Shotara (shohtara) o’simligining qaynatmasi bilan isitmani tushirish mumkin. Bir osh qoshiq shotara barglarini qaynoq suvda damlab, kuniga ikki mahal ichish issiqlikni yengillashtiradi.
- Anor va asal: Anor sharbatiga ozgina asal qo’shib, kuniga ikki mahal ichish isitmada foydali bo’ladi.
- Limon va asal: Yangi limon sharbatini asal bilan aralashtirib, kuniga ikki mahal iste’mol qilish ham isitmani yengillashtiradi.
Yuqoridagi usullar isitmani yengillashtirishda samarali bo’lib, ularni asosiy tibbiy davolashga qo’shimcha sifatida qo’llash mumkin
Husnbuzar tushda
tushda sumalak ko’rish
tushda oyoq kiyim
folbin-tushda
soch-tushda
